Vertalers en hul bronne : die behoefte aan 'n vertaalwoordeboek met Engels en Afrikaans as behandelde taalpaar
Date
2005-03
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Stellenbosch : Stellenbosch University
Abstract
ENGLISH ABSTRACT: Dictionaries are important translation tools, but cause a lot of frustration when they either fail
to provide the help required or offer very little guidance. This study examines the reasons that
bilingual dictionaries in particular do not always provide satisfactory support to professional
translators. Translation theory and different approaches to both the process and the product of
translation are investigated. Specific attention is paid to linguistic, text-linguistic and
functionalist approaches to translation. The study traces the development of lexicographic
theory and practice, and highlights the linguistic genealogy of lexicography. Lexicography
and translation studies share this genealogy. The concept of equivalence as it relates to both
these academic disciplines - translation studies and lexicography - is investigated.
Professional translation entails more than translating individual words or choosing the correct
translation equivalent from a bilingual dictionary, and professional translators therefore tend
to regard most existing bilingual dictionaries as unsatisfactory, insufficient and inadequate.
The terms "bilingual dictionary", "translating/translatory dictionary", and "translation
dictionary" are discussed. Requirements for a translation dictionary are identified based on
research findings concerning the translation process, translation strategies, typical translation
problems, and the requisite skills of professional translators. A translation dictionary should
be designed so as to assist professional translators in solving problems related to the
reception, translation, and production of texts. It should be based on a representative corpus
of real language use. Finally, a lexicographic model of an English-Afrikaans translation
dictionary is constructed, based on the genuine purpose and the lexicographic functions of a
dictionary aimed at the needs of professional translators. A process of simultaneous feedback
is recommended when new dictionaries are compiled.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Woordeboeke is 'n belangrike hulpmiddel vir vertalers, maar is dikwels ook 'n bron van frustrasie wanneer hulle óf geen hulp nie óf gebrekkige leiding verskaf Hierdie studie ondersoek redes waarom spesifiek tweetalige woordeboeke nie 'n voldoende hulpmiddel vir professionele vertalers is nie. In die proses word teorieë oor en benaderings tot vertaling as produk en proses belig. Daar word veral klem gelê op linguistiese, tekslinguistiese en funksionalistiese werkswyses in vertaling. Die ontwikkeling van leksikografie en die leksikografiese beskouing ten opsigte van tweetalige woordeboeke word daarna aangesny. Soos vertaalkunde, het leksikografie uit die linguistiek as studiegebied ontwikkel. Dit het op die vormingsjare van die twee jonger studierigtings - vertaalstudie en leksikografie - 'n soortgelyke invloed uitgeoefen. Die problematiek om ekwivalensie in sowel vertaalteorie as tweetalige woordeboeke word uitgelig. Professionele vertaling behels meer as die vertaal van woorde of die korrekte keuse van vertaalekwivalente. Tweetalige woordeboeke is nie 'n voldoende hulpmiddel vir vertalers nie, omdat hulle nie 'n bevredigende, genoegsame of toereikende hulpmiddel is nie. Die gebruik van die terme "tweetalige woordeboek", "vertalende woordeboek" en "vertaalwoordeboek" word bespreek. Vereistes waaraan 'n vertaalwoordeboek behoort te voldoen, word ondersoek, onder meer aan die hand van insigte uit navorsing oor die vertaalproses, vertaalstrategieë, tipiese vertaalprobleme en die vaardighede waaroor professionele vertalers (moet) beskik. 'n Vertaalwoordeboek moet aan professionele vertalers hulp verleen met probleme wat hulle ondervind met die resepsie, oordrag en produksie van tekste. Verteenwoordigende korpusse van werklike taalgebruik moet die grondslag vorm vir die saamstel van sodanige woordeboek. Op grond van die werklike doel van 'n vertaalwoordeboek en die funksies wat dit moet verrig, word 'n model voorgestel VIr 'n vertaalwoordeboek vir vertalers uit Engels III Afrikaans. Bewerkingsvoorstelle vir enkele voorbeeldlemmas word aan die hand gedoen. 'n Proses van gelyktydige terugvoer behoort by die saamstel van nuwe woordeboeke gevolg te word.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Woordeboeke is 'n belangrike hulpmiddel vir vertalers, maar is dikwels ook 'n bron van frustrasie wanneer hulle óf geen hulp nie óf gebrekkige leiding verskaf Hierdie studie ondersoek redes waarom spesifiek tweetalige woordeboeke nie 'n voldoende hulpmiddel vir professionele vertalers is nie. In die proses word teorieë oor en benaderings tot vertaling as produk en proses belig. Daar word veral klem gelê op linguistiese, tekslinguistiese en funksionalistiese werkswyses in vertaling. Die ontwikkeling van leksikografie en die leksikografiese beskouing ten opsigte van tweetalige woordeboeke word daarna aangesny. Soos vertaalkunde, het leksikografie uit die linguistiek as studiegebied ontwikkel. Dit het op die vormingsjare van die twee jonger studierigtings - vertaalstudie en leksikografie - 'n soortgelyke invloed uitgeoefen. Die problematiek om ekwivalensie in sowel vertaalteorie as tweetalige woordeboeke word uitgelig. Professionele vertaling behels meer as die vertaal van woorde of die korrekte keuse van vertaalekwivalente. Tweetalige woordeboeke is nie 'n voldoende hulpmiddel vir vertalers nie, omdat hulle nie 'n bevredigende, genoegsame of toereikende hulpmiddel is nie. Die gebruik van die terme "tweetalige woordeboek", "vertalende woordeboek" en "vertaalwoordeboek" word bespreek. Vereistes waaraan 'n vertaalwoordeboek behoort te voldoen, word ondersoek, onder meer aan die hand van insigte uit navorsing oor die vertaalproses, vertaalstrategieë, tipiese vertaalprobleme en die vaardighede waaroor professionele vertalers (moet) beskik. 'n Vertaalwoordeboek moet aan professionele vertalers hulp verleen met probleme wat hulle ondervind met die resepsie, oordrag en produksie van tekste. Verteenwoordigende korpusse van werklike taalgebruik moet die grondslag vorm vir die saamstel van sodanige woordeboek. Op grond van die werklike doel van 'n vertaalwoordeboek en die funksies wat dit moet verrig, word 'n model voorgestel VIr 'n vertaalwoordeboek vir vertalers uit Engels III Afrikaans. Bewerkingsvoorstelle vir enkele voorbeeldlemmas word aan die hand gedoen. 'n Proses van gelyktydige terugvoer behoort by die saamstel van nuwe woordeboeke gevolg te word.
Description
Thesis (MPhil)--Stellenbosch University, 2005.
Keywords
Translating and interpreting, Dictionaries, Polyglot, Translators, Dissertations -- Afrikaans language, Theses -- Afrikaans language