Mental illness and health-seeking of adults and children: A critical ethnography of Karamoja, north-eastern Uganda
Date
2020-12
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Stellenbosch : Stellenbosch University
Abstract
ENGLISH ABSTRACT: In current global mental health debates, the themes of taking cultural issues seriously, and sensitivity to local contexts, predominate. Specifically, there is an emphasis on how embracing the knowledge of lay people’s explanatory models (EMs) of mental illness can inform actions that target them. Nomadic pastoralists are among the world’s poorest and most marginalised people. However, the question of how they understand mental illness is largely unexamined in the literature. This research examined lay EMs of mental illness and health-seeking in a context of humanitarian crisis in Karamoja, north-eastern Uganda. It also examined what informs lay EMs of mental illness and the decisions to seek (or not to seek) care. Data were collected using six complementary qualitative methods: participant observation, conversations, life history interviews, focus group discussions, key informant interviews and secondary data review. The Karimojong cultural concepts of mental illness described syndromes that closely resemble the diagnostic entities of psychiatry, but there were also significant differences. Psychosis was seen as a complex and multilayered serious mental illness, consisting of three distinct subtypes. The local syndrome, defined as having many thoughts, sadness, worries, and solitude, are core features resembling major depression, but was not seen as a persistent problem and thus was not treated. The local syndrome that resembled psychological trauma was perceived to symbolise widespread and collective suffering. In addition, the local syndromes of epilepsy and intellectual disability were identified but were considered to be childhood mental illnesses. With regard to causation, the Karimojong relied significantly on supernatural and psychosocial explanations of mental illness and less on biological explanations. Psychosis-like syndromes were seen as illnesses caused by the actions of different supernatural agents: God, ancestor spirits, the spirits of dead people/ghosts, curses, and bewitchment. The causes of depressive illness and psychological trauma were considered to be social and contextual factors. Experiences of epilepsy and intellectual disability were believed to be largely supernatural in nature, being similar to the explanations of psychosis. However, epilepsy and intellectual disability were regarded as having a biological aetiology, with mainly genetic and physical factors. In terms of the impact and course of mental illness, the sufferers and their families were said to confront numerous social and health difficulties. These difficulties mainly involved being confronted with negative societal attitudes exemplified in stigmatisation and discrimination, as well as dispossession or loss of resources. Moreover, these experiences commonly affected those with conditions thought to be incurable and associated with severe impairment in functioning, namely psychosis, epilepsy and intellectual disability. Treatment of the different syndromes depended on what was regarded as the cause. For psychosis-like syndromes, the Karimojong relied on indigenous therapy because it was considered culturally appropriate for illness of spirits. Bio-medical care was not sought because it was thought to be neither a cure nor a suitable treatment for “illness of spirits”. In the case of depressive illness, management was primarily psychosocial, involving receiving emotional and social support from relatives, friends, and significant others. The treatment of both epilepsy and intellectual disability was also predominantly traditional therapy, but in a few cases the families of affected children sought bio-medical care. This study is the first of its kind to make an important contribution to understanding mental health issues among nomadic pastoralists in Uganda. It particularly reveals how this marginalised population articulates issues regarding mental health and well-being. In this regard, this study is of critical public health significance. It is not only of mental health relevance but also assists in revealing the broader socio-economic and political issues that impact well-being in Karamoja. Consequently, it provides important insights that can inform the design of culturally sensitive and contextually appropriate mental health interventions for the Karimojong and similar populations in Uganda.
AFRIKAANSE OPSOMMING: In huidige globale debatte oor geestesgesondheid oorheers die temas om kulturele kwessies ernstig op te neem en sensitiwiteit vir plaaslike kontekste. Daar word spesifiek klem gelê op hoe die kennis van leekmense se verklarende modelle (VM) van geestesongesteldheid omhels kan word om die aksies wat hulle teiken in te lig. Nomadiese veeboere is van die armste en mees gemarginaliseerde mense ter wêreld. Die vraag hoe hulle geestesongesteldheid verstaan, is egter grootliks onondersoek in die literatuur. In hierdie navorsing is ondersoek gelê na VM’s vir geestesongesteldheid en gesondheidsoeking in 'n konteks van humanitêre krisis in Karamoja, Noordoos-Uganda. Daar is ook ondersoek ingestel na wat die VM's oor geestesongesteldhede inlig en die besluite om sorg te kry (of nie). Data is versamel met behulp van ses aanvullende kwalitatiewe metodes: waarneming van deelnemers, gesprekke, lewensgeskiedenisonderhoude, fokusgroepbesprekings, sleutel-informantonderhoude en sekondêre datahersiening. Die Karimojong-kulturele konsepte van geestesongesteldhede het sindrome beskryf wat baie ooreenstem met die diagnostiese entiteite van psigiatrie, maar daar was ook beduidende verskille. Psigose is gesien as 'n ingewikkelde en meervoudige ernstige geestesongesteldheid, bestaande uit drie verskillende subtipes. Die plaaslike sindroom, wat gedefinieer word as baie gedagtes, hartseer, bekommernisse en eensaamheid, is kerneienskappe wat soos ernstige depressie blyk, maar is nie as 'n aanhoudende probleem gesien nie en word daarom nie behandel nie. Die plaaslike sindroom wat soortgelyk het aan sielkundige trauma word gesien as simbolisering van wydverspreide en kollektiewe lyding. Daarbenewens is die plaaslike sindrome van epilepsie en intellektuele gestremdheid geïdentifiseer, maar dit word as geestesiektes van die kinderjare beskou. Wat oorsaaklikheid betref, vertrou die Karimojong op bonatuurlike en psigososiale verklarings van geestesongesteldheid en minder op biologiese verklarings. Psigose-agtige sindrome word gesien as siektes wat veroorsaak word deur die optrede van verskillende bonatuurlike middels: God, voorvadergeeste, geeste van dooie mense / spoke, vloeke en betowering. Die oorsake van depressiewe siekte en sielkundige trauma word as sosiale en kontekstuele faktore beskou. Daar is geglo dat ervarings van epilepsie en intellektueel gestremdheid grotendeels bonatuurlik van aard was, soortgelyk aan die verklarings van psigose. Epilepsie en intellektuele gestremdheid word egter beskou as 'n biologiese etiologie, met hoofsaaklik genetiese en fisiese faktore. Wat die impak en verloop van geestesongesteldheid betref, word daar gesê dat die lyers en hul gesinne talle sosiale en gesondheidsprobleme ervaar. Hierdie probleme het hoofsaaklik te make gehad met negatiewe samelewingshouding wat in stigmatisering en diskriminasie getoon word, asook die onteiening of verlies van hulpbronne. Daarbenewens het hierdie ervarings gewoonlik diegene beïnvloed met toestande wat beskou word as ongeneeslik en wat verband hou met ernstige funksionele inkorting, naamlik psigose, epilepsie en verstandelike gestremdheid. Die behandeling van die verskillende sindrome hang af van wat as die oorsaak beskou is. Vir psigose-agtige sindrome het die Karimojong op inheemse terapie staatgemaak omdat dit kultureel geskik was vir die siekte van geeste. Daar word nie na biomediese sorg gesoek nie, omdat daar nie gedink is dat dit 'n genesing of 'n geskikte behandeling vir “siekte van geeste” was nie. In die geval van depressiewe siekte, was die bestuur hoofsaaklik psigososiaal en het hulle emosionele en sosiale ondersteuning ontvang van familielede, vriende en ander belangrike persone. Die behandeling van epilepsie asook intellektuele gestremdheid was hoofsaaklik tradisionele terapie, maar in enkele gevalle het die families van die geaffekteerde kinders biomediese sorg gesoek. Hierdie studie is die eerste in sy soort wat 'n belangrike bydrae lewer tot die verstaan van geestesgesondheidskwessies onder nomadiese veeboere in Uganda. Dit onthul veral hoe hierdie gemarginaliseerde bevolking kwessies rakende geestesgesondheid en welstand artikuleer. In hierdie opsig is hierdie studie van kritieke belang vir openbare gesondheid. Dit is nie net relevant vir geestesgesondheid nie, maar dit help ook om die breër sosio-ekonomiese en politieke kwessies wat die welstand in Karamoja beïnvloed, te onthul. Gevolglik bied dit belangrike insigte wat die ontwerp van kultuursensitiewe en kontekstueel-toepaslike geestesgesondheidsintervensies vir die Karimojong en soortgelyke bevolkings in Uganda kan inlig.
AFRIKAANSE OPSOMMING: In huidige globale debatte oor geestesgesondheid oorheers die temas om kulturele kwessies ernstig op te neem en sensitiwiteit vir plaaslike kontekste. Daar word spesifiek klem gelê op hoe die kennis van leekmense se verklarende modelle (VM) van geestesongesteldheid omhels kan word om die aksies wat hulle teiken in te lig. Nomadiese veeboere is van die armste en mees gemarginaliseerde mense ter wêreld. Die vraag hoe hulle geestesongesteldheid verstaan, is egter grootliks onondersoek in die literatuur. In hierdie navorsing is ondersoek gelê na VM’s vir geestesongesteldheid en gesondheidsoeking in 'n konteks van humanitêre krisis in Karamoja, Noordoos-Uganda. Daar is ook ondersoek ingestel na wat die VM's oor geestesongesteldhede inlig en die besluite om sorg te kry (of nie). Data is versamel met behulp van ses aanvullende kwalitatiewe metodes: waarneming van deelnemers, gesprekke, lewensgeskiedenisonderhoude, fokusgroepbesprekings, sleutel-informantonderhoude en sekondêre datahersiening. Die Karimojong-kulturele konsepte van geestesongesteldhede het sindrome beskryf wat baie ooreenstem met die diagnostiese entiteite van psigiatrie, maar daar was ook beduidende verskille. Psigose is gesien as 'n ingewikkelde en meervoudige ernstige geestesongesteldheid, bestaande uit drie verskillende subtipes. Die plaaslike sindroom, wat gedefinieer word as baie gedagtes, hartseer, bekommernisse en eensaamheid, is kerneienskappe wat soos ernstige depressie blyk, maar is nie as 'n aanhoudende probleem gesien nie en word daarom nie behandel nie. Die plaaslike sindroom wat soortgelyk het aan sielkundige trauma word gesien as simbolisering van wydverspreide en kollektiewe lyding. Daarbenewens is die plaaslike sindrome van epilepsie en intellektuele gestremdheid geïdentifiseer, maar dit word as geestesiektes van die kinderjare beskou. Wat oorsaaklikheid betref, vertrou die Karimojong op bonatuurlike en psigososiale verklarings van geestesongesteldheid en minder op biologiese verklarings. Psigose-agtige sindrome word gesien as siektes wat veroorsaak word deur die optrede van verskillende bonatuurlike middels: God, voorvadergeeste, geeste van dooie mense / spoke, vloeke en betowering. Die oorsake van depressiewe siekte en sielkundige trauma word as sosiale en kontekstuele faktore beskou. Daar is geglo dat ervarings van epilepsie en intellektueel gestremdheid grotendeels bonatuurlik van aard was, soortgelyk aan die verklarings van psigose. Epilepsie en intellektuele gestremdheid word egter beskou as 'n biologiese etiologie, met hoofsaaklik genetiese en fisiese faktore. Wat die impak en verloop van geestesongesteldheid betref, word daar gesê dat die lyers en hul gesinne talle sosiale en gesondheidsprobleme ervaar. Hierdie probleme het hoofsaaklik te make gehad met negatiewe samelewingshouding wat in stigmatisering en diskriminasie getoon word, asook die onteiening of verlies van hulpbronne. Daarbenewens het hierdie ervarings gewoonlik diegene beïnvloed met toestande wat beskou word as ongeneeslik en wat verband hou met ernstige funksionele inkorting, naamlik psigose, epilepsie en verstandelike gestremdheid. Die behandeling van die verskillende sindrome hang af van wat as die oorsaak beskou is. Vir psigose-agtige sindrome het die Karimojong op inheemse terapie staatgemaak omdat dit kultureel geskik was vir die siekte van geeste. Daar word nie na biomediese sorg gesoek nie, omdat daar nie gedink is dat dit 'n genesing of 'n geskikte behandeling vir “siekte van geeste” was nie. In die geval van depressiewe siekte, was die bestuur hoofsaaklik psigososiaal en het hulle emosionele en sosiale ondersteuning ontvang van familielede, vriende en ander belangrike persone. Die behandeling van epilepsie asook intellektuele gestremdheid was hoofsaaklik tradisionele terapie, maar in enkele gevalle het die families van die geaffekteerde kinders biomediese sorg gesoek. Hierdie studie is die eerste in sy soort wat 'n belangrike bydrae lewer tot die verstaan van geestesgesondheidskwessies onder nomadiese veeboere in Uganda. Dit onthul veral hoe hierdie gemarginaliseerde bevolking kwessies rakende geestesgesondheid en welstand artikuleer. In hierdie opsig is hierdie studie van kritieke belang vir openbare gesondheid. Dit is nie net relevant vir geestesgesondheid nie, maar dit help ook om die breër sosio-ekonomiese en politieke kwessies wat die welstand in Karamoja beïnvloed, te onthul. Gevolglik bied dit belangrike insigte wat die ontwerp van kultuursensitiewe en kontekstueel-toepaslike geestesgesondheidsintervensies vir die Karimojong en soortgelyke bevolkings in Uganda kan inlig.
Description
Thesis (PhD)--Stellenbosch University, 2020.
Keywords
Mental illness -- Alternative treatment -- Karamoja District (Uganda), Karimojong (African people) -- Ethnology, Cultural psychiatry -- Uganda, Nomads -- Mental health -- Karamoja District (Uganda), UCTD