The Reception of the Grace formula in Old and New Testament
Date
2020-10
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Stellenbosch : Stellenbosch University
Abstract
ENGLISH ABSTRACT: Key concepts: grace formula, mercy motto, doxological dictum; God’s mighty marvels, wondrous works; divine deed dimension; ergological; pathos; σπλάγχνα; σπλαγχνίζομαι; theontology; verbality.
Key categories: presence of grace formula in OT; presence of grace formula in NT; verbality of Biblical speech; reception of grace formula in OT and NT; reception of grace formula in OT, NT and Biblical Theologies; Testaments of the XII Patriarchs; Testament of Zebulon; parables of Jesus; compassion of Jesus; σπλάγχνα/σπλαγχνίζομαι in NT.
The so-called “grace formula” (mercy motto) worded in Exodus 34:7 and six other loci in the Old Testament is a central motif in the Old Testament. It played an important role in shaping Old Testament theology as well as early-Jewish Hellenistic thought. It also influenced the conceptions of New Testament authors. Although the mercy motto does not appear in its full guise in the NT, it is possible to detect its presence by applying an appropriate methodological and heuristic lens. The grace formula is a compendium of God’s benevolent disposition and beneficent deeds, and an apt representation of the “divine deed dimension” displayed in God’s works of mercy, compassion, patience and lovingkindness. In its “verbality”, it offers a corrective to static, impassive and intransitive categories, alien to Hebrew speech, which are used in Old Testament and New Testament theologies, as well as in dogmatics outlining a doctrine of God. Up to the present, it has not received adequate reception as an important and foundational theme in Old Testament, New Testament and Biblical theology, as well as in theological subdisciplines like dogmatics. As an important theme in certain New Testamentical writings, it has also not enjoyed proper acknowledgment. The aim of the thesis is to investigate the inadequate reception of the grace formula, and to demonstrate the important role that it had in the formation of Old Testament and New Testament thought, and therefore ought to have in Old Testament and New Testament theologies. Since the presence of the motto in the New Testament is on a covert level, it first has to be “unearthed” through an exegetical and hermeneutical approach which will show that there are many allusions to the grace formula in the New Testament, of which the concept σπλαγχνίζομαι as expressed in the words and deeds of Jesus is an eminent example. The grace formula could qualify as a theological category establishing a unity and continuity between the Old and New Testaments. It has the potentiality to act as a central theme (if not the central theme) of an Old Testament, New Testament or Biblical theology.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Sleutelkonsepte: genadeformule, barmhartigheidsmotto, doksologiese dictum; God se wonderdade, groot dade, magtige dade; daad-dimensie; ergologiese; pathos; σπλάγχνα; σπλαγχνίζομαι; teontologie; verbaliteit. Sleutelkategorieë: genadeformule in Ou Testament; genadeformule in Nuwe Testament; verbaliteit van Bybelse spraak; resepsie van genadeformule in die OT en NT; resepsie van genadeformule in OT-, NT- en Bybelse teologieë; Testament van die Twaalf Aartsvaders; Testament van Sebulon; gelykenisse van Jesus; innige barmhartigheid van Jesus; σπλάγχνα/σπλαγχνίζομαι in NT. Die sogenaamde “genadeformule” (barmhartigheidsmotto, doksologiese dictum) wat in Exodus 34:6 en 6 ander loci in die Ou Testament voorkom, is ʼn sentrale motief in die Ou Testament. Dit het ʼn belangrike rol in die vorming van Ou-Testamentiese teologie asook vroeg-Joodse Hellenistiese gedagtegange gehad. Dit het ook ʼn grondliggende invloed op die denkwyse van sommige Nuwe-Testamentiese outeurs gehad. Die genadeformule kom nie voor in die Nuwe Testament nie, maar met ʼn gepaste metodologie en heuristiese lens is dit moontlik om die verborge teenwoordigheid daarvan in die Nuwe Testament bloot te lê. Die genadeformule is ʼn kompendium van God se welwillendheid en weldadigheid, en ʼn gepaste weergawe van die “Goddelike daad-dimensie” waardeur sy barmhartigheid, genade, geduld en goedheid tot verwerkliking kom. Gegee die “verbaliteit” van die verwoording van die formule, kan dit as korrektief toegepas word op Ou-Testamentiese en Nuwe-Testamentiese teologieë asook dogmatieke wat werk met abstraherende, passiewe en onoorganklike kategorieë, vreemd aan Hebreeuse spraak. Tot op hede het die genadeformule nog nie voldoende resepsie binne die kaders van teologieë van die Ou Testament of Nuwe Testament, of teologiese subdissplines geniet nie. Dit geniet ook nie behoorlike erkenning as ʼn grondliggende motief in die Nuwe Testament nie. Een van die doelwitte van die studie is om die karige resepsie van die genadeformule te ondersoek, en aan te toon watter rol dit gespeel het in Ou-Testamentiese en Nuwe-Testamentiese beskouings, en derhalwe ook behoort te speel in teologieë van die Ou en Nuwe Testament. Aangesien die genadeformule nie eksplisiet in die Nuwe Testament voorkom nie, moet ʼn eksegetiese en hermeneutiese benadering gevolg word om verwysings na, of suggesties van die genadeformule te vind waardeur sy implisiete teenwoordigheid blootgelê kan word. ʼn Besondere voorbeeld van so ʼn verwysing is die konsep σπλαγχνίζομαι wat deur Jesus in sy bediening verwoord en uitgeleef word. Die genadeformule leen hom as teologiese kategorie om die eenheid van, en kontinuïteit tussen die OT en die NT te bevestig. Dit het ook die potensialiteit om ʼn sentrale tema (indien nie die sentrale tema nie) van ʼn Ou-Testamentiese, Nuwe-Testamentiese of Bybelse/Sistematiese teologie te wees.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Sleutelkonsepte: genadeformule, barmhartigheidsmotto, doksologiese dictum; God se wonderdade, groot dade, magtige dade; daad-dimensie; ergologiese; pathos; σπλάγχνα; σπλαγχνίζομαι; teontologie; verbaliteit. Sleutelkategorieë: genadeformule in Ou Testament; genadeformule in Nuwe Testament; verbaliteit van Bybelse spraak; resepsie van genadeformule in die OT en NT; resepsie van genadeformule in OT-, NT- en Bybelse teologieë; Testament van die Twaalf Aartsvaders; Testament van Sebulon; gelykenisse van Jesus; innige barmhartigheid van Jesus; σπλάγχνα/σπλαγχνίζομαι in NT. Die sogenaamde “genadeformule” (barmhartigheidsmotto, doksologiese dictum) wat in Exodus 34:6 en 6 ander loci in die Ou Testament voorkom, is ʼn sentrale motief in die Ou Testament. Dit het ʼn belangrike rol in die vorming van Ou-Testamentiese teologie asook vroeg-Joodse Hellenistiese gedagtegange gehad. Dit het ook ʼn grondliggende invloed op die denkwyse van sommige Nuwe-Testamentiese outeurs gehad. Die genadeformule kom nie voor in die Nuwe Testament nie, maar met ʼn gepaste metodologie en heuristiese lens is dit moontlik om die verborge teenwoordigheid daarvan in die Nuwe Testament bloot te lê. Die genadeformule is ʼn kompendium van God se welwillendheid en weldadigheid, en ʼn gepaste weergawe van die “Goddelike daad-dimensie” waardeur sy barmhartigheid, genade, geduld en goedheid tot verwerkliking kom. Gegee die “verbaliteit” van die verwoording van die formule, kan dit as korrektief toegepas word op Ou-Testamentiese en Nuwe-Testamentiese teologieë asook dogmatieke wat werk met abstraherende, passiewe en onoorganklike kategorieë, vreemd aan Hebreeuse spraak. Tot op hede het die genadeformule nog nie voldoende resepsie binne die kaders van teologieë van die Ou Testament of Nuwe Testament, of teologiese subdissplines geniet nie. Dit geniet ook nie behoorlike erkenning as ʼn grondliggende motief in die Nuwe Testament nie. Een van die doelwitte van die studie is om die karige resepsie van die genadeformule te ondersoek, en aan te toon watter rol dit gespeel het in Ou-Testamentiese en Nuwe-Testamentiese beskouings, en derhalwe ook behoort te speel in teologieë van die Ou en Nuwe Testament. Aangesien die genadeformule nie eksplisiet in die Nuwe Testament voorkom nie, moet ʼn eksegetiese en hermeneutiese benadering gevolg word om verwysings na, of suggesties van die genadeformule te vind waardeur sy implisiete teenwoordigheid blootgelê kan word. ʼn Besondere voorbeeld van so ʼn verwysing is die konsep σπλαγχνίζομαι wat deur Jesus in sy bediening verwoord en uitgeleef word. Die genadeformule leen hom as teologiese kategorie om die eenheid van, en kontinuïteit tussen die OT en die NT te bevestig. Dit het ook die potensialiteit om ʼn sentrale tema (indien nie die sentrale tema nie) van ʼn Ou-Testamentiese, Nuwe-Testamentiese of Bybelse/Sistematiese teologie te wees.
Description
Thesis (PhD)--Stellenbosch University, 2020.
Keywords
Grace formula, Mercy motto, Jesus Christ -- Person and offices, Pathos, UCTD