Doctoral Degrees (General Linguistics)

Permanent URI for this collection

https://scholar.sun.ac.za/handle/10019.1/611

Browse

Browsing Doctoral Degrees (General Linguistics) by browse.metadata.advisor "Meyer, Bernd"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Thumbnail Image
    Item
    Listening in HIV counselling and testing: hearer signals in rural patient-counsellor HIV consultation
    (Stellenbosch : Stellenbosch University, 2016-12) Theron, Janina; Anthonissen, Christine; Meyer, Bernd; Stellenbosch University. Faculty of Arts and Social Sciences. Dept. of General Linguistics.
    AFRIKAANS OPSOMMING: MIV en VIGS is sedert die 1980s ’n kommerwekkende nasionale gesondheidskwessie in Suid-Afrika. Na beraming het daar teen 2014 ʼn getal van 6,8 miljoen mense tussen die ouderdomme van 15 en 49 met MIV geleef (UNAIDS, 2015). Vrywillige Berading en Toetsing (VBT) is in 2004 landwyd geïmplementeer om die verspreiding van MIV te beperk. Die VBT-dienste is ingestel om die MIV-status van individue te bepaal en om diegene wat positief toets met berading by te staan ten einde tydige toegang tot die nodige behandeling en gepaardgaande verbetering van lewenskwaliteit te bied. Binne die groter genre van mediese diskoerse, is mediese konsultasie uitgewys as ʼn belangrike diskoerstipe wat reëlmatig gestruktureer is en dus in eie reg bestudeer behoort te word. So is daar reeds wetenskaplike aandag aan verskillende instansies van kommunikasie tussen gesondheidsorgdeskundiges en pasiënte gewy. As ’n gespreksubtipe binne mediese diskoers, is pre-toets MIV-berading in VBT tot dusver nie in wetenskaplike publikasies beskryf nie. Die protokol waarvolgens pre-toets VBT-berading gedoen word, verplig beraders om pasiënte in te lig aangaande verskeie MIV-verwante onderwerpe terwyl hul ook moet verseker dat pasiënte genoegsame begrip van hierdie informasie toon om ’n ingeligte besluit te kan neem rakende hulle instemming tot MIV-toetsing. Die doel van hierdie studie is om die generiese eienskappe van hierdie spesifieke mediese gesprekstipe te identifiseer. Hierdie studie is gesetel in die terrein van Taalwetenskaplike Pragmatiek en bied ’n kwalitatiewe analise van data wat ingesamel is by twee staatsbeheerde gesondheidsorginstansies in landelike dorpe in die Wes-Kaapse Wynlanddistrik. Die data bestaan uit 14 pre-toets MIV-beradingsessies wat in Afrikaans uitgevoer is. Die deelnemers is beraders en pasiënte. Beraders is in die plaaslike gemeenskap gewerf; hulle het geen mediese opleiding nie, maar het minstens graad 12 geslaag. Hulle het wel beperkte, MIVberadingstoegewyde voorbereiding vir die werk wat hulle in die klinieke doen. Pasiënte vertoon diversiteit ten opsigte van die rede vir hulle besoek aan die kliniek. Verder verseker die ligging van die klinieke ʼn redelik hoë mate van talige diversiteit onder die pasiënte. Met behulp van metodes ontwikkel binne die teoretiese raamwerk van Gespreksanalise (Conversation Analysis (CA)) (sien Sacks, Schegloff & Jefferson, 1974), ondersoek hierdie studie die organisatoriese elemente onderliggend aan die opeenvolging van taalhandelinge ten einde herhalende patrone te herken op grond waarvan generiese kenmerke van pre-toets MIV beradingsgesprekke geïdentifiseer kan word. Die manier waarop beraders deurentyd die rol van spreker inneem en gesprekke oorheers deur die meerderheid taalhandelinge te sentreer en orden rondom die oordrag van inligting, verseker ’n ongelyke verdeling van spreekbeurte. Aan die pasiënte wat nie met die konteks en prosedures vertroud is nie word dan ’n passiewe luisteraarsrol in die gesprek toegeken. In só ’n geval waar die pasiënt primêr ʼn luisteraarsposisie inneem, bestaan hoorderbydraes tipies uit betekenisvolle tekens wat as “hoordertekens” aan die spreker gerig is. Aangesien hierdie gesprekstipe kenmerkend ʼn hoë konsentrasie van sulke hoordertekens bevat, word hierdie tekens gekarakteriseer met verwysing na hulle vorm en funksie. Binne dié hoordertekens word verbale en nie-verbale kategorieë onderskei wat op kontekstuele, pragmatiese en intuïtiewe vlak op verskeie maniere bydra tot die gesprek. Die meerderheid van hierdie tekens is nie-verbaal (soos kopknikke of kort spraakklankuitings) en word meestal geproduseer ter erkenning of bevestiging van die sprekerbydraes, in aanmoediging van die voortsetting van die gesprek of in reaksie op spesifieke taalstimuli van die spreker/berader. Om op te som: sowel die analises van die generiese eienskappe van VBT-gesprekke as van die hoordertekens wat in die pre-toets MIV-beradingsgesprekke voorkom, bevestig dat hierdie gesprekke oorweldigend beradergesentreerd is. Beraders se rigiede strukturering van hierdie gesprekke om protokol na te kom, plaas beperkinge op die gesprek wat die pasiënte tot passiewe deelnemers reduseer wat almal eenders behandel word ten spyte van waargenome diversiteit in terme van kennis en behoeftes. Hulle word byvoorbeeld selde ’n spreekbeurt gegun, word maklik in die rede geval of verplig om hulle beurt vinnig te beëindig. Gevolglik is bevind dat beraders nie die kommunikatiewe doelwitte van die gesprekstipe ten volle verwesenlik nie. Hierdie studie bied ’n gespreksanalitiese karakterisering van VBT-konsultasies en ’n pragmatiese karakterisering van hoordertekens wat voorkom in VBT. Dit kan bydra tot beter begrip en bestuur van ’n area in MIV-sorg waar die behandeling van kwesbare pasiënte afhanklik is van wedersydse begrip tussen gespreksdeelnemers. Die bevindinge kan toegepas word in byvoorbeeld die ontwikkeling van nuwe opleidingsprogramme met die oog op toerusting van VBT-beraders om ’n pasiëntgesentreerde benadering in konsultasies te volg. Dit sal behels dat die fokus van die konsultasies verskuif van ’n geroetineerde vorm van inligtingoordrag na die skep van geleenthede waarbinne pasiënte op bevryde wyse meer onafhanklike bydraes tot die gesprek kan maak.