Isenzo sentetho yokukhalaza kwimeko yekhaya
Date
2002-12
Authors
Mbambo, Asandiswa Nondwe
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Stellenbosch : Stellenbosch University
Abstract
ENGLISH ABSTRACT: This study aims at exploring speech acts. Actions via utterances are generally called
speech acts. They are commonly given specific labels such as apology, compliment,
-
request, promise or warning etc. The usefulness of speech acts illustrates kinds of things
we can do with words and identifying some of the conventional utterance forms we use to
perform specific actions.
This study examines speech act of complaints in a domestic context. According to
Trosborg (1995) there are two different types of complaints. The direct complaint is when
complainer diretly accuse the complainee of having committed the offence. The indirect
complaint is when the complainer ask the hearer a question about the situation that she/he
is in someway connected with the offence.
This study illustrates how Xhosa people complain in a domestic context. Quationaires
were distributed to the people of Kayamandi Township in Stellenbosch, Emgwali Location
in Stutterheim and Kwalini Location in King William's Town. The focus was on Mothers and
Fathers, Daughters and Sons, Brothers and Sisters. The family members complain to each
other on different levels and according to their status.
Trosborg (1995) has identified eight complaint strategies. The hint, annoyance, ill
consequences, direct accusation, indirect accusation, modified blame, explicit
condemnation of the accused's action and explicit condemnation of the accused as a
person. The mother complains to the daughter more than when she is complaining to the
son and the father. The father complains to the son more than when he complains to the
daughter. The son and the daughter complain almost equaly to their parents. The daughter
complains equaly as her sister. These members have some ways of responding to the
complaints.
Boxer (1991) has identified six types of responses to the indirect complaints. The question,
the joke, contradiction, commisseration, lecture and advice. The father has used more
strategies when responding to the mother. The mother has responded to the daughter
more than when responding to the father and the son. the son and the daughter has
responded almost equaly to their parents. The brother and the sister responded equaly to
their parents. The examination of speech acts will help us understand how actions are carried out and
interpreted wthin speech events and how more get communicated than is said. It has been
established that speech acts of complaint in Xhosa playa crucial sociocultural role in our
communities. This is being proved by the manner in which females and male have used
the strategies in this data.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Hierdie studie het as doelstelling die ondersoek van spraakhandelinge in Xhosa. Handelinge wat uitgevoer word via uitings word spraakhandelinge genoem. Hierdie spraakhandelinge word oor die algemeen bepaalde benaminge gegee, soos verskoning, komplimentering, versoek, belofte, waarskuwing, ens. Die gebruik van spraakhandelinge illustreer die soort dinge wat mense met woorde kan doen, en identifiseer sommige van die konvensionele uiting vorme wat mense gebruik om spesifieke spraakhandelinge uit te voer. Hierdie studie ondersoek die spraakhandeling van klagte in huishoudelike konteks. Volgens Trosborg (1995) is daar twee verskillende tipes klagtes. Die direkte klagte behels dat die klaer die klagte-hoorder direk beskuldig van 'n oortreding. Die indirekte klagte behels dat die klaer _'n vraag vra aan die klagte-hoorder oor die situasie waarmee laasgenoemde op 'n manier verbind is met die oortreding. Hierdie studie ondersoek hoe Xhosa-sprekende persone kla in huishoudelike konteks. Vraelyste is gegee aan inwoners van die Kayamandi wooongebied in Stellenbosch, Emgwali woongebied in Stutterheim en Kwalini woongebied in King William's Town. Die fokus was op vaders en moeders, dogters en seuns, en broers en susters. Die familielede kla teenoor mekaar op verskillende vlakke en dienooreenkomstig hulle status. Trosborg (1995) identifiseer agt klagte strategieë, naamlik die skimp, verviesing, slegte gevolge, direkte beskuldiging, indirekte beskuldiging, gewysigde blaam, eksplisiete veroordeling van die beskuldigde se aksies, en die eksplisiete beoordeling van die beskuldigde as persoon. Die moeder kla meer teenoor die dogter as wat sy kla teenoor die vader of die seun. Die vader kla meer teenoor die seun as teenoor die dogter. Die seun en dogter kla ongeveer in 'n gelyke mate teenoor hulle ouers. Die dogter kla eweveel as haar suster. Boxer (1991) identifiseer ses tipes response op indirekte klagtes, naamlik die vraag, die grap, die weerspreking, die lesing, en advies. Die vader het meer strategieë gebruik in response teenoor die moeder. Die moeder het meer response gehad teenoor die dogter as wat sy gehad het teenoor die vader en die seun. Die seun en dogter het ongeveer in 'n gelyke mate response teenoor hulle ouers gehad. Die broer en suster het ongeveer dieselfde mate van response teenoor mekaar gehad. Die ondersoek na spraakhandelinge lewer 'n bydrae daartoe om te verstaan hoe handelinge uitgevoer word en geïnterpreteer word binne spraakhandelinge, en hoe meer gekommunikeer word as wat gesê word. Daar is vasgestel dat spraakhandelinge van klagte in Xhosa 'n wesenlike sosio-kulturele rol speel in gemeenskappe. Hierdie feit word bevestig deur onder andere die wyse waarop mans en vroue die strategieë gebruik het in hierdie studie
AFRIKAANSE OPSOMMING: Hierdie studie het as doelstelling die ondersoek van spraakhandelinge in Xhosa. Handelinge wat uitgevoer word via uitings word spraakhandelinge genoem. Hierdie spraakhandelinge word oor die algemeen bepaalde benaminge gegee, soos verskoning, komplimentering, versoek, belofte, waarskuwing, ens. Die gebruik van spraakhandelinge illustreer die soort dinge wat mense met woorde kan doen, en identifiseer sommige van die konvensionele uiting vorme wat mense gebruik om spesifieke spraakhandelinge uit te voer. Hierdie studie ondersoek die spraakhandeling van klagte in huishoudelike konteks. Volgens Trosborg (1995) is daar twee verskillende tipes klagtes. Die direkte klagte behels dat die klaer die klagte-hoorder direk beskuldig van 'n oortreding. Die indirekte klagte behels dat die klaer _'n vraag vra aan die klagte-hoorder oor die situasie waarmee laasgenoemde op 'n manier verbind is met die oortreding. Hierdie studie ondersoek hoe Xhosa-sprekende persone kla in huishoudelike konteks. Vraelyste is gegee aan inwoners van die Kayamandi wooongebied in Stellenbosch, Emgwali woongebied in Stutterheim en Kwalini woongebied in King William's Town. Die fokus was op vaders en moeders, dogters en seuns, en broers en susters. Die familielede kla teenoor mekaar op verskillende vlakke en dienooreenkomstig hulle status. Trosborg (1995) identifiseer agt klagte strategieë, naamlik die skimp, verviesing, slegte gevolge, direkte beskuldiging, indirekte beskuldiging, gewysigde blaam, eksplisiete veroordeling van die beskuldigde se aksies, en die eksplisiete beoordeling van die beskuldigde as persoon. Die moeder kla meer teenoor die dogter as wat sy kla teenoor die vader of die seun. Die vader kla meer teenoor die seun as teenoor die dogter. Die seun en dogter kla ongeveer in 'n gelyke mate teenoor hulle ouers. Die dogter kla eweveel as haar suster. Boxer (1991) identifiseer ses tipes response op indirekte klagtes, naamlik die vraag, die grap, die weerspreking, die lesing, en advies. Die vader het meer strategieë gebruik in response teenoor die moeder. Die moeder het meer response gehad teenoor die dogter as wat sy gehad het teenoor die vader en die seun. Die seun en dogter het ongeveer in 'n gelyke mate response teenoor hulle ouers gehad. Die broer en suster het ongeveer dieselfde mate van response teenoor mekaar gehad. Die ondersoek na spraakhandelinge lewer 'n bydrae daartoe om te verstaan hoe handelinge uitgevoer word en geïnterpreteer word binne spraakhandelinge, en hoe meer gekommunikeer word as wat gesê word. Daar is vasgestel dat spraakhandelinge van klagte in Xhosa 'n wesenlike sosio-kulturele rol speel in gemeenskappe. Hierdie feit word bevestig deur onder andere die wyse waarop mans en vroue die strategieë gebruik het in hierdie studie
Description
Thesis (MA)--Stellenbosch University, 2002.
Keywords
Discourse analysis, Speech acts (Linguistics), Conversation analysis, Xhosa language -- Discourse analysis