Die tekskwaliteit van vertaalde mediese tekste met Afrikaans as doeltaal
Date
2003-12
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Stellenbosch : Stellenbosch University
Abstract
ENGLISH ABSTRACT: This study evaluates the quality of medical texts that have been translated
from English into Afrikaans, with the specific purpose of testing whether these
translated texts communicate effectively with the readers.
Medical inserts and medical brochures that have been classified as
informative and instructive texts are used as sample material. The focus is on
tuberculosis and HIV/aids, as both diseases pose real problems in the South
African and especially the Western Cape context. The typical sufferers of
these diseases are less educated readers from the previously disadvantaged
communities in South Africa, who are not informed about or who do not have
the necessary background knowledge regarding the diseases. Individuals
complying with the above-mentioned criteria were used as respondents in this
study.
After a brief referral to medical translation, Chapter 2 entails a survey of the
principal approaches to translation, namely the linguistic, text linguistic and
functionalist approaches. The target texts of the sample material are
analysed qualitatively in Chapter 3 in order to determine the approach that
had been followed during the translation process. It appears that these texts
had been translated primarily according to the linguistic approach. In Chapter
4 report is given on the quantitative comprehension testing that was done with
the help of the appointed group. From this testing it is clear that the readers
did not have a good comprehension of the target texts, and that the target
texts do not communicate effectively with the readers, because they could not
understand the medical information and instructions.
The sample texts were then translated again following the functionalist
approach. According to this approach, emphasis is placed on the target
readers and the function of the text. The retranslated sample texts were then
tested on the readers again by means of another comprehension test.
Although there was an improvement in the readers' comprehension of the
texts, this improvement was not statistically significant. From this study it is therefore evident that the written medium is not the best
way of communicating with these readers, especially with regard to medical
information and instructions. In Chapter 5 a summary is given and
suggestions are also made for further research. Possibilities include testing
other users of these medical texts, or investigating other types of medical
texts (such as medical textbooks and/or articles), or investigating Schedule 0
medication, in which reader-orientation plays an important role.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Hierdie navorsing ondersoek die gehalte van mediese tekste wat uit Engels in Afrikaans vertaal is, in die besonder om te toets of hierdie vertaalde tekste doeltreffend met die leserpubliek kommunikeer. Mediese voubiljette en mediese brosjures, wat beide telkens as informatiewe en instruktiewe tekste geklassifiseer word, word as voorbeeldmateriaal gebruik. Die fokus is op tuberkulose en MIV/vigs, aangesien albei siektes wesenlike probleme in die Suid-Afrikaanse en veral Wes-Kaapse konteks is. Die tipiese lyers van hierdie siektes is medium- of laaggeskoolde lesers uit die voorheen benadeelde omgewings in Suid-Afrika, en wat nie ingelig is oor hierdie siektes of oor agtergrondkennis daarvan beskik nie. Individue wat aan die bostaande kriteria beantwoord, is as proefpersone in hierdie navorsing gebruik. Nadat daar kortliks na mediese vertaling verwys is, word daar in hoofstuk 2 'n oorsig gegee oor die hoofstroombenaderings tot vertaling, naamlik die linguistiese, tekslinguistiese en funksionalistiese benaderings. Die doeltekste van die voorbeeldmateriaal word in hoofstuk 3 kwalitatief geanaliseer om te bepaal watter benadering tot vertaling gevolg is. Dit blyk dat hierdie tekste hoofsaaklik linguisties vertaal is. In hoofstuk 4 word kwantitatiewe begripstoetsing met die aangewese groep lesers gedoen. Hieruit blyk dat die lesers nie 'n goeie begrip van die doeltekste het nie, en dat die doeltekste nie effektief met die lesers kommunikeer nie, omdat hulle nie die mediese inligting en instruksies begryp nie. Die voorbeeldtekste is vervolgens funksionalisties hervertaal. Die funksionalisme stel die doeltaallesers en die teksfunksie voorop. Die hervertaalde voorbeeldtekste is weer deur middel van begripstoetsing by die leserpubliek getoets. Daar was wel 'n verbetering in die begrip van die lesers, maar hierdie verbetering was nie statisties beduidend nie. Uit hierdie navorsing blyk dit dus dat die geskrewe medium nie die beste manier is om met hierdie lesers te kommunikeer nie; veral nie wat betref mediese inligting en instruksies nie. In hoofstuk 5 word samevattende opmerkings gemaak en voorstelle vir verdere navorsing word aangestip, byvoorbeeld om 'n ondersoek na ander gebruikers van hierdie mediese tekste te doen, of om ander mediese tekssoorte (byvoorbeeld mediese handboeke en/of artikels), of veral ook skedule O-medikasie, waar lesergerigtheid 'n belangrike rol speel, te ondersoek.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Hierdie navorsing ondersoek die gehalte van mediese tekste wat uit Engels in Afrikaans vertaal is, in die besonder om te toets of hierdie vertaalde tekste doeltreffend met die leserpubliek kommunikeer. Mediese voubiljette en mediese brosjures, wat beide telkens as informatiewe en instruktiewe tekste geklassifiseer word, word as voorbeeldmateriaal gebruik. Die fokus is op tuberkulose en MIV/vigs, aangesien albei siektes wesenlike probleme in die Suid-Afrikaanse en veral Wes-Kaapse konteks is. Die tipiese lyers van hierdie siektes is medium- of laaggeskoolde lesers uit die voorheen benadeelde omgewings in Suid-Afrika, en wat nie ingelig is oor hierdie siektes of oor agtergrondkennis daarvan beskik nie. Individue wat aan die bostaande kriteria beantwoord, is as proefpersone in hierdie navorsing gebruik. Nadat daar kortliks na mediese vertaling verwys is, word daar in hoofstuk 2 'n oorsig gegee oor die hoofstroombenaderings tot vertaling, naamlik die linguistiese, tekslinguistiese en funksionalistiese benaderings. Die doeltekste van die voorbeeldmateriaal word in hoofstuk 3 kwalitatief geanaliseer om te bepaal watter benadering tot vertaling gevolg is. Dit blyk dat hierdie tekste hoofsaaklik linguisties vertaal is. In hoofstuk 4 word kwantitatiewe begripstoetsing met die aangewese groep lesers gedoen. Hieruit blyk dat die lesers nie 'n goeie begrip van die doeltekste het nie, en dat die doeltekste nie effektief met die lesers kommunikeer nie, omdat hulle nie die mediese inligting en instruksies begryp nie. Die voorbeeldtekste is vervolgens funksionalisties hervertaal. Die funksionalisme stel die doeltaallesers en die teksfunksie voorop. Die hervertaalde voorbeeldtekste is weer deur middel van begripstoetsing by die leserpubliek getoets. Daar was wel 'n verbetering in die begrip van die lesers, maar hierdie verbetering was nie statisties beduidend nie. Uit hierdie navorsing blyk dit dus dat die geskrewe medium nie die beste manier is om met hierdie lesers te kommunikeer nie; veral nie wat betref mediese inligting en instruksies nie. In hoofstuk 5 word samevattende opmerkings gemaak en voorstelle vir verdere navorsing word aangestip, byvoorbeeld om 'n ondersoek na ander gebruikers van hierdie mediese tekste te doen, of om ander mediese tekssoorte (byvoorbeeld mediese handboeke en/of artikels), of veral ook skedule O-medikasie, waar lesergerigtheid 'n belangrike rol speel, te ondersoek.
Description
Thesis (MA)--Stellenbosch University, 2003.
Keywords
Translating and interpreting, Medical sciences -- Research, Dissertations -- Afrikaans language