Isenzo sentetho yokwala kumaziko emfundo esixhoseni
Date
2005-04
Authors
Mlandu, Mirriam Nozidima
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Stellenbosch : Stellenbosch University
Abstract
ENGLISH ABSTRACT: This study explores the speech act of refusal in educational contexts in isiXhosa. The
speech utterance is used to accept or refuse request. The request can be made by a
friend, parent, school principal etc. The authority of the one making request is very
important because it makes the recipient of the request to think twice before he or she
refuses. This is done by the fact that the recipient is afraid to damage the face of the
requestor.
Secondly, the rights that people have make it difficult for the person in authority to use his
powers in a way that is not satisfactory, because people belong to unions that protect their
rights. For instance, the teacher requests leave because he wants to go and make
provisions for his son who is coming from the initiation school. In this regard, the principal
is unable to refuse fully although the exams are around the corner. He has to use certain
strategies in convincing the teacher about the importance of the forthcoming exams.
In the Department of education there is a district director and his team, responsible for
certain departments, the school inspectors, subject-advisors, school principals, teachers
and students. Each and every one of the above-mentioned has a right to make request.
Some of them resort into using politeness strategies when requesting or refusing to obey
the request.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Hierdie studie ondersoek die spraakhandeling van weiering in opvoedkundige kontekste in isiXhosa. Die spraakuiting word gebruik om 'n versoek te aanvaar of te weier. Die versoek kan gemaak word deur 'n vriend, ouer, skoolhoof, ens. Die gesag van die persoon wat die versoek maak is baie belangrik, want dit veroorsaak dat die ontvanger van die versoek deeglik dink voordat hy/sy dit weier. Dit word veroorsaak deurdat die ontvanger van die versoek bang is om die gesig ('face') van die versoeker te beskadig. Die regte wat mense het, maak dit moeilik vir die persoon met gesag om sy/haar magte te gebruik op 'n wyse wat onbehoorlik is, want mense behoort aan vakbonde wat hulle regte beskerm. Byvoorbeeld, 'n onderwyser versoek verlof want hy wil voorsorg gaan maak vir sy seun wat terugkeer uit die inisiasieskool. In hierdie gval is die skoolhoof nie in staat om die versoek volledig te weier nie, alhoewel die eksamens binnekort geskryf sal word. Die skoolhoof gebruik sekere strategieë om die onderwyser te oortuig van die belangrikheid van die eksamens. In die Departement van Onderwys, is daar 'n distriksdirekteur en sy span, verantwoordelik vir sekere departemente, die skoolinspekteurs, vakadviseurs, skoolhoofde, onderwysers en leerders. Elkeen van die genoemde persone het die reg om versoeke te rig. Sommige persone maak gebruik van beleefdheidstrategieë in die weiering of reg van 'n versoek.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Hierdie studie ondersoek die spraakhandeling van weiering in opvoedkundige kontekste in isiXhosa. Die spraakuiting word gebruik om 'n versoek te aanvaar of te weier. Die versoek kan gemaak word deur 'n vriend, ouer, skoolhoof, ens. Die gesag van die persoon wat die versoek maak is baie belangrik, want dit veroorsaak dat die ontvanger van die versoek deeglik dink voordat hy/sy dit weier. Dit word veroorsaak deurdat die ontvanger van die versoek bang is om die gesig ('face') van die versoeker te beskadig. Die regte wat mense het, maak dit moeilik vir die persoon met gesag om sy/haar magte te gebruik op 'n wyse wat onbehoorlik is, want mense behoort aan vakbonde wat hulle regte beskerm. Byvoorbeeld, 'n onderwyser versoek verlof want hy wil voorsorg gaan maak vir sy seun wat terugkeer uit die inisiasieskool. In hierdie gval is die skoolhoof nie in staat om die versoek volledig te weier nie, alhoewel die eksamens binnekort geskryf sal word. Die skoolhoof gebruik sekere strategieë om die onderwyser te oortuig van die belangrikheid van die eksamens. In die Departement van Onderwys, is daar 'n distriksdirekteur en sy span, verantwoordelik vir sekere departemente, die skoolinspekteurs, vakadviseurs, skoolhoofde, onderwysers en leerders. Elkeen van die genoemde persone het die reg om versoeke te rig. Sommige persone maak gebruik van beleefdheidstrategieë in die weiering of reg van 'n versoek.
Description
Thesis (MA)--Stellenbosch University, 2005.
Keywords
Xhosa language -- Spoken Xhosa, Xhosa language -- Usage, Grammar, Comparative and general, Language and education, Dissertations -- Xhosa language