Applying the mandament van spolie in the case of incorporeals : two recent examples from case law
Date
2015-01
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Juta Law
Abstract
The mandament van spolie is a remedy available in South African law to protect possession of property. The remedy is aimed at ensuring restoration of possession ante omnia in instances of unlawful dispossession. It is not specifically aimed at protecting rights with regard to property; therefore it is generally accepted that courts should disregard the merits of the dispute when deciding whether the remedy should be granted. Considerations other than the remedy's two requirements are therefore irrelevant in the decision of whether the mandament van spolie is applicable.
There are two requirements that need to be complied with in order for one to be successful with the mandament van spolie. Firstly, the spoliatus - the person who was dispossessed - must prove peaceful and undisturbed possession of property. In the case of incorporeals - where physical possession is not possible - the law recognises quasi-possession to fulfil the first requirement of the remedy. Van der Merwe explains that the spoliatus does not have to prove that he/she actually had a right to possess in terms of the maxim ante omnia restituendus est, but simply that the right was actually possessed and that unlawful dispossession took place.
Hierdie artikel neem kwasi-besit van onliggaamlike sake, vir sover dit met die mandament van spolie beskerm kan word, in oënskou. Twee onlangse hofuitsprake word vir die doel geanaliseer. In die Strümpher-saak was die mandament van spolie ter sprake in verband met die herstel van watertoevoer, terwyl die Van Rhyn-saak betrekking het op die moontlike herstel van 'n reg van weg. Die analise toon dat in beide hierdie uitsprake taamlike onortodokse benaderings gevolg is. Ten opsigte van die howe se fokus op die aard van die reg, word in die artikel aangevoer dat dit noodsaaklik is om eers vas te stel of die betrokke reg hoegenaamd beskerming ingevolge die remedie geniet. Dit lyk egter of die hof in die Strümpher-saak 'n nuwe kategorie van regte onder die beskerming van die mandament van spolie ingesluit het: waar bepaalde regte 'n publiekregtelike dimensie het, word dit klaarblyklik ook ingevolge die remedie beskerm. Dit is egter te betwyfel of die remedie hoegenaamd in hierdie omstandighede toepassing behoort te vind, veral gegewe die bestaan van wetgewing wat spesifiek hierdie deel van die reg reguleer. Waar wetgewing bestaan wat poog om 'n sekere deel van die reg te reguleer, behoort die remedies ingevolge die wetgewing eerste oorweeg te word voordat daar na remedies ingevolge die gemenereg gekyk word. Indien daar egter nie voldoende beskerming in die wetgewing is nie, is die gemenereg heel waarskynlik 'n meer gepaste opsie eerder as om nuwe (moontlik onsekere) grondwetlike remedies te skep. Die artikel wys verder daarop dat beide beslissings problematies is vir sover daar nagelaat is om te bepaal of, volgens die eerste vereiste van die remedie, daar hoegenaamd kwasi-besit van die tersaaklike regte aanwesig was. Daarteenoor is albei beslissings besonder interessant omdat hulle aansienlike klem op die tweede vereiste van die remedie gelê het. Waar die besitsontneming deur wetgewing (soos in die Strümpher-saak) of deur die gemenereg (soos in die Van Rhyn-saak) gemagtig is, voldoen dit volgens die regspraak nie aan die tweede vereiste nie, want die ontneming is nie onregmatig nie. Hierdie onlangse beslissings toon oortuigend aan dat ontwikkeling op die gebied van onliggaamlike sake en die toepassing van die mandament van spolie deurlopend plaasvind. Dit is egter van deurslaggewende belang dat hierdie ontwikkeling deurentyd geanaliseer en heroorweeg word ten einde die volhoubaarheid en toepaslikheid daarvan te beoordeel.
Hierdie artikel neem kwasi-besit van onliggaamlike sake, vir sover dit met die mandament van spolie beskerm kan word, in oënskou. Twee onlangse hofuitsprake word vir die doel geanaliseer. In die Strümpher-saak was die mandament van spolie ter sprake in verband met die herstel van watertoevoer, terwyl die Van Rhyn-saak betrekking het op die moontlike herstel van 'n reg van weg. Die analise toon dat in beide hierdie uitsprake taamlike onortodokse benaderings gevolg is. Ten opsigte van die howe se fokus op die aard van die reg, word in die artikel aangevoer dat dit noodsaaklik is om eers vas te stel of die betrokke reg hoegenaamd beskerming ingevolge die remedie geniet. Dit lyk egter of die hof in die Strümpher-saak 'n nuwe kategorie van regte onder die beskerming van die mandament van spolie ingesluit het: waar bepaalde regte 'n publiekregtelike dimensie het, word dit klaarblyklik ook ingevolge die remedie beskerm. Dit is egter te betwyfel of die remedie hoegenaamd in hierdie omstandighede toepassing behoort te vind, veral gegewe die bestaan van wetgewing wat spesifiek hierdie deel van die reg reguleer. Waar wetgewing bestaan wat poog om 'n sekere deel van die reg te reguleer, behoort die remedies ingevolge die wetgewing eerste oorweeg te word voordat daar na remedies ingevolge die gemenereg gekyk word. Indien daar egter nie voldoende beskerming in die wetgewing is nie, is die gemenereg heel waarskynlik 'n meer gepaste opsie eerder as om nuwe (moontlik onsekere) grondwetlike remedies te skep. Die artikel wys verder daarop dat beide beslissings problematies is vir sover daar nagelaat is om te bepaal of, volgens die eerste vereiste van die remedie, daar hoegenaamd kwasi-besit van die tersaaklike regte aanwesig was. Daarteenoor is albei beslissings besonder interessant omdat hulle aansienlike klem op die tweede vereiste van die remedie gelê het. Waar die besitsontneming deur wetgewing (soos in die Strümpher-saak) of deur die gemenereg (soos in die Van Rhyn-saak) gemagtig is, voldoen dit volgens die regspraak nie aan die tweede vereiste nie, want die ontneming is nie onregmatig nie. Hierdie onlangse beslissings toon oortuigend aan dat ontwikkeling op die gebied van onliggaamlike sake en die toepassing van die mandament van spolie deurlopend plaasvind. Dit is egter van deurslaggewende belang dat hierdie ontwikkeling deurentyd geanaliseer en heroorweeg word ten einde die volhoubaarheid en toepaslikheid daarvan te beoordeel.
Description
CITATION: Boggenpoel, Z.T. 2015. Applying the mandament van spolie in the case of incorporeals : two recent examples from case law. Journal of South African Law / Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, 2015(1):76-93.
The original publication is available at https://journals.co.za/content/journal/ju_tsar
The original publication is available at https://journals.co.za/content/journal/ju_tsar
Keywords
property -- South Africa, mandament van spolie -- South Africa, possession of property -- South Africa, property protection -- South Africa
Citation
Boggenpoel, Z.T. 2015. Applying the mandament van spolie in the case of incorporeals : two recent examples from case law. Journal of South African Law / Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, 2015(1):76-93.