Ucwaningo lwesimantikhi yelekhizikhoni yesenzo u-phuma esizulwini
Date
2010-12
Authors
Msibi, Phakamile Innocentia
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Stellenbosch : University of Stellenbosch
Abstract
ENGLISH ABSTRACT: The main concern of this thesis relates to an investigation of the lexical-semantic nature of the
motion verb –phuma (exit, go out) in isiZulu within the framework of Generative Lexicon
Theory. In particular, the thesis explores the event structure and aspectual verb class
properties in the locative-subject alternation with the verb –phuma in isiZulu.
Chapter one presents a general introduction to the study, stating the purpose and aims of the
research, giving a broad perspective of the theoretical framework adopted, and outlining the
organisation of the investigation of the lexical-semantic properties of –phuma.
Chapter two presents a detailed discussion of Generative Lexicon Theory, which centrally
concerns accounting for polysemy phenomena across various nominal and verbal expressions.
The four dimensions of lexical-semantic representation that constitute the central theoretical
properties in Generative Lexicon Theory are reviewed, i.e. Argument structure, Event
structure, Qualia structure and Lexical Inheritance structure. In addition, the various facets of
meaning of Qualia structure namely Fomral, Constitutive, Telic and Agentive facets, are
described in relation to their theoretical significance in accounting for word meaning and
polysemy.
Chapter three examines in a systematic and comprehensive way the range of locative-subject
alternation possibilities with the verb –phuma. In particular the range of semantic types of the
NP subject argument of –phuma taking a locative complement is explored to determine
whether all these sentences permit a corresponding locative-alternation construction. In
addition, the aspectual verb class properties of the two variants in the alternation are analysed
with regard to a range of diagnositics associated with stative events, activity events,
achievement events and accomplishments events. It is known that the two variants in the
alternation can be distinguished in terms of their aspectual verb class properties.
Chapter four summarises the main findings of the study and presents the conclusion.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Die hoofbelang van hierdie tesis hou verband met die ondersoek van die leksikaal-semantiese aard van die bewegingswerkwoorde –phuma in isiZulu binne die raamwerk van Generatiewe Leksikon teorie soos uiteengesit deur Pustejovsky (1996). Die tesis ondersoek spesifiek die gebeurtenis ('event') struktuur en aspektuele werkwoordklas eienskappe in die lokatief-subjek alternasie met die werkwoord –phuma in isiZulu. Hoofstuk een gee 'n algemene oorsig van die studie, stel die doelstellings van die teoretiese raamwerk wat aanvaar word, en skets die organisasie van die studie oor die leksikaalsemantiese kenmerke van –phuma. Hoofstuk twee bied 'n detail bespreking van Generatiewe Leksikonteorie, wat sentraal verband hou met die verklaring van polisemieverskynsels van naamwoordelike en werkwoordelike uitdrukkings. Die vier dimensies van leksikaal-semantiese representasie wat die sentrale teoretiese eienskappe vorm in Generatiewe Leksikonteorie word beskou, naamlik argumentstruktuur, Gebeurtenis ('Event') struktuur, Qualiastruktuur en Leksikaleerwingstruktuur. Voorts word die verskillende fasette van betekenis van Qualiastruktuur, nl. Formeel, Konstitief, Doel ('Telic') en Agentief beskryf rakende die teoretiese belang daarvan vir die verklaring van woordbetekenis en polisemie. Hoofstuk drie ondersoek op 'n sistematiese wyse die verskeidenheid van lokatief-subjek alternasie moontlikhede met die werkwoord –phuma. In die besonder, word die semantiese tipes van die NP subjek argument van –phuma wat 'n lokatiewe komplement neem ondersoek om te bepaal watter van hierdie sinne neem 'n lokatiewe-alternasie konstruksie. Voorts word die aspektuele werkwoordklas kenmerke van die twee variante in die alternasie ontleed met verwysing na 'n reeks toetse vir die onderskeid van aspektuele werkwoordklasse. Daar word aangetoon dat die twee alternasies onderskei kan word in terme van aspektuele werkwoordklas. Hoofstuk vier gee die opsomming en konklusie van die studie.
UKUBUKEZA KAFUSHANE: Lesi sifundo sibheka ucwaningo lwesimantikhi yelekhizikhoni yezenzo ezikhethiweyo esiZulwini. Esahlukweni soku – 1, injongo yalesisifundo iyashiwo, imiphumela yocwaningo mayelana nesimathikhi yelekhizikhoni yesenzo u – phuma kanjalo nengqikithi yelekhizikhoni itshengiswe ngokukaPustejovosky (1996). Isimo sengqikithi kanye nokulungiselelwa kwesifundo kuzoxoxwa ngakho kulesisifundo. Isahluko sesi – 2 siveza uhlobo lwesimantikhi yethu. Ulwazi olucutshunguliwe lwelekhizikhoni lufaka amazinga amaningi amele izinhlobo ezahlukeneyo zolwazi lwesimantikhi. Kula mazinga singabala isakhiwo sempikiswano, isakhiwo sesigameko, isakhiwo sekhwaliya kanye nesakhiwo esisohlwini ololandelayo. Lesi sahluko sesibili sibuye siboniso ngokucace kakhulu ngokwesakhiwo sekhwaliya nangendima edlaliwe ekuqhubekiseni imisebenzi yamagama kanye namabinzana ahlanganisiwe. Isahluko sesi – 3 sihlola ucwaningo lwesimantikhi lwesenzo u – phuma esimayelana nezingxenye zezimpawu ezikhethiweyo zempikiswano yebinzana lebizo eliyinhloko yesenzo u – phuma kanye nezincazelo ezahiukahlukene ezivela emagameni ahlanganiswe ngokwempikiswano yemfezeko. Izindlela zezincazelo eziningi zesenzo u – phuma zihloliwe esakhiweni sokushintshana emishweni ngokubandakanye esakhiweni sesigameko. Incazelo yelekhizikhoni ngokwamagama esakhiwo sempikiswano kanye nesakhiwo sesigameko sesenzo u – phuma emishweni eyahlukahlukene icutshunguliwe. Isahluko sesi – 4 siyisiphetho esifingqa konke okutholakala ezahlukweni ezindlule esifundweni socwaningo lwelekhizikhoni yesimantikhi yezenzo ezikhethwe esiZulwini.
AFRIKAANSE OPSOMMING: Die hoofbelang van hierdie tesis hou verband met die ondersoek van die leksikaal-semantiese aard van die bewegingswerkwoorde –phuma in isiZulu binne die raamwerk van Generatiewe Leksikon teorie soos uiteengesit deur Pustejovsky (1996). Die tesis ondersoek spesifiek die gebeurtenis ('event') struktuur en aspektuele werkwoordklas eienskappe in die lokatief-subjek alternasie met die werkwoord –phuma in isiZulu. Hoofstuk een gee 'n algemene oorsig van die studie, stel die doelstellings van die teoretiese raamwerk wat aanvaar word, en skets die organisasie van die studie oor die leksikaalsemantiese kenmerke van –phuma. Hoofstuk twee bied 'n detail bespreking van Generatiewe Leksikonteorie, wat sentraal verband hou met die verklaring van polisemieverskynsels van naamwoordelike en werkwoordelike uitdrukkings. Die vier dimensies van leksikaal-semantiese representasie wat die sentrale teoretiese eienskappe vorm in Generatiewe Leksikonteorie word beskou, naamlik argumentstruktuur, Gebeurtenis ('Event') struktuur, Qualiastruktuur en Leksikaleerwingstruktuur. Voorts word die verskillende fasette van betekenis van Qualiastruktuur, nl. Formeel, Konstitief, Doel ('Telic') en Agentief beskryf rakende die teoretiese belang daarvan vir die verklaring van woordbetekenis en polisemie. Hoofstuk drie ondersoek op 'n sistematiese wyse die verskeidenheid van lokatief-subjek alternasie moontlikhede met die werkwoord –phuma. In die besonder, word die semantiese tipes van die NP subjek argument van –phuma wat 'n lokatiewe komplement neem ondersoek om te bepaal watter van hierdie sinne neem 'n lokatiewe-alternasie konstruksie. Voorts word die aspektuele werkwoordklas kenmerke van die twee variante in die alternasie ontleed met verwysing na 'n reeks toetse vir die onderskeid van aspektuele werkwoordklasse. Daar word aangetoon dat die twee alternasies onderskei kan word in terme van aspektuele werkwoordklas. Hoofstuk vier gee die opsomming en konklusie van die studie.
UKUBUKEZA KAFUSHANE: Lesi sifundo sibheka ucwaningo lwesimantikhi yelekhizikhoni yezenzo ezikhethiweyo esiZulwini. Esahlukweni soku – 1, injongo yalesisifundo iyashiwo, imiphumela yocwaningo mayelana nesimathikhi yelekhizikhoni yesenzo u – phuma kanjalo nengqikithi yelekhizikhoni itshengiswe ngokukaPustejovosky (1996). Isimo sengqikithi kanye nokulungiselelwa kwesifundo kuzoxoxwa ngakho kulesisifundo. Isahluko sesi – 2 siveza uhlobo lwesimantikhi yethu. Ulwazi olucutshunguliwe lwelekhizikhoni lufaka amazinga amaningi amele izinhlobo ezahlukeneyo zolwazi lwesimantikhi. Kula mazinga singabala isakhiwo sempikiswano, isakhiwo sesigameko, isakhiwo sekhwaliya kanye nesakhiwo esisohlwini ololandelayo. Lesi sahluko sesibili sibuye siboniso ngokucace kakhulu ngokwesakhiwo sekhwaliya nangendima edlaliwe ekuqhubekiseni imisebenzi yamagama kanye namabinzana ahlanganisiwe. Isahluko sesi – 3 sihlola ucwaningo lwesimantikhi lwesenzo u – phuma esimayelana nezingxenye zezimpawu ezikhethiweyo zempikiswano yebinzana lebizo eliyinhloko yesenzo u – phuma kanye nezincazelo ezahiukahlukene ezivela emagameni ahlanganiswe ngokwempikiswano yemfezeko. Izindlela zezincazelo eziningi zesenzo u – phuma zihloliwe esakhiweni sokushintshana emishweni ngokubandakanye esakhiweni sesigameko. Incazelo yelekhizikhoni ngokwamagama esakhiwo sempikiswano kanye nesakhiwo sesigameko sesenzo u – phuma emishweni eyahlukahlukene icutshunguliwe. Isahluko sesi – 4 siyisiphetho esifingqa konke okutholakala ezahlukweni ezindlule esifundweni socwaningo lwelekhizikhoni yesimantikhi yezenzo ezikhethwe esiZulwini.
Description
Thesis (MA (African Languages))--University of Stellenbosch, 2010.
Keywords
Zulu language -- Semantics, Verbs, Dissertations -- Zulu language, Theses -- Zulu language, Dissertations -- African languages, Theses -- African languages, Generative Lexicon Theory